بیماری اگزما یا درماتیت چیست؟
در بیماری اگزما (درماتیت)، پوست دچار خارش، قرمزی، التهاب و پوسته ریزی می شود. اگر چه پزشکان هنوز دلایل بروز این عارضه را دقیقا نمی دانند؛ اما این بیماری معمولاً در افرادی که حساسیت (آلرژی) دارند، بیشتر مشاهده می شود. بیماری اگزما، گاهی ریشه ژنتیکی دارد و ممکن است در بین اعضای یک خانواده شایع باشد. اگزما با قرمزی و تاول هایی شروع می شود که حاوی مایع روشن و قرمز است و باکتری ها را بالا می برد. وقتی تاول ها می ترکند مایع درون آن جاری می شود.
در اگزمای مزمن، تاول ها برجستگی کمتری دارند و پوست ضخیم است. اگزما تقریبا همیشه با خارش همراه است. کهیر پوستی از عارضه های شایع در میان افراد است، اما واگیردار نبوده و معمولا خطرناک نیست. با این حال، می تواند موجب ناراحتی و پریشانی افراد شود. ترکیبی از اقدامات خود مراقبتی و مصرف دارو می تواند در درمان اگزمای پوستی به شما کمک کند.
علائم اگزما چیست؟
- خارش و سوزش پوست، قرمزی، تاول و برآمدگی، تورم، برجستگی، پوسته پوسته شدن پوست. برخی از انواع اگزما، مانند اگزمای حساسیت ناشی از تماس با یک ماده تحریک کننده، در هنگام تماس باعث قرمزی، خارش و ترشح پوست می شوند.
- اگزما شوره دار، می تواند پوست را زرد، روغنی و فلس دار کند. این نوع از اگزما می تواند در هر قسمتی از بدن به خصوص صورت به وجود بیاید.
- اگزما معمولا در کف دست ها یا پاها به وجود می آید و بسیار دردناک است و در آن تاول های عمیق روی پوست ظاهر می گردد که این تاول ها عموما می خارند و می سوزند.
- در اگزما Nammular پوست، پوسته پوسته شده و دلمه های دکمه ای شکل روی پوست ایجاد می شوند.
- از آنجا که اگزما انواع مختلفی دارد و به اشکال مختلف بروز می کند، بسیار مهم است که یک متخصص پوست بسیار حاذق، بیمار را بررسی کند تا معلوم شود آیا مشکل پوستی، نوعی اگزماست یا وضعیت دیگر پزشکی.
دلایل به وجود آمدن اگزما
- لوازم آرایشی و بهداشتی و دارویی، از جمله لوازم آرایشی، بهداشتی معطر، از قبیل عطر، اودکلن، لوازم آرایشی بهداشتی محرک مانند رنگ مو، صابون های معطر، لوازم آرایشی و بهداشتی غیر استاندارد.
- مواد شیمیایی و سنتتیک مانند مواد شوینده، پاک کننده مانند پودر‌های لباس شویی و مایع ظرف شویی .
- فلزات: امروزه استفاده از وسایل فلزی روکش شده با نیکل و کروم، بسیار رواج دارد. لوازمی مانند سنجاق قفلی، زیپ های فلزی ،دکمه های فلزی، قلاب کمربند و بدلیجات همگی با فلز حساسیت زای نیکل روکش شده اند و یکی از علائم بروز اگزما و تشدید آن بویژه در خانم ها است.
- زیور آلاتی که به تازگی به نام نقره آلمانی، سیلور و تیتانیوم به فروش می رسند دارای مقادیر قابل توجهی فلز نیکل بوده و موجب بروز اگزما می شود .
- مواد موجود در محیط، گرد و غبار منزل(که بعضا حاوی مواد دفعی جانور بیسار کوچیک به نام مایت است) در صورت تماس با پوست به ویژه پوست دست، موجب بروز اگزما و یا بدتر شدن آن می شود
- سیمان و یا سایر مواد مشابهی که در ساختمان سازی به کار می روند و بعضی گیا‌هان نیز از جمله این مواردند .
- مواد غذایی: تماس پوست بدن با موادی چون عصاره گوجه فرنگی می تواند به بروز اگزما و یا بدتر شدن آن منجر شود. مصرف بعضی از موارد خوراکی نظیر آجیل و مغز‌ها( مغز فندوق، بادام و غیره) تخم مرغ، گندم، شیر یا غذا‌های دریایی می تواند به بدتر شدن اگزما کمک کند.
انواع اگزما
درماتیت آتوپیک
آتوپیک یک نوع از اگزما است که گاهی با آسم و تب یونجه همراه می شود و در کودکان خردسال شایع تر است. پوسته پوسته شدن پوست بدن و خارش های شدید در پوست از نشانه های این نوع اگزما هستند. گاهی خارش ها به قدری شدید می شوند که باعث تغییر رنگ و ضخیم شدن پوست بدن خواهند شد. زخم هایی که به علت خارش شدید در بدن ایجاد می شوند، عفونت پوست را به دنبال دارند که زمینه ای برای ابتلا به بیماری های ویروسی و باکتریایی خواهد بود.
درماتیت تماسی
در بیماری درماتیت تماسی، پوست به شدت دچار حساسیت می شود. علت واکنش التهابی پوست و ایجاد این نوع از اگزما، قرار گرفتن مستقیم در معرض عوامل شیمیایی است. برای مثال خانم های خانه دار، کارگران ساختمانی و نقاشان از گروه هایی هستند که بیشتر در معرض ابتلا به درماتیت تماسی قرار دارند.
درماتیت تماسی می تواند باعث ایجاد خشکی و ترک بر روی پوست شود؛ این نوع از اگزما بیشتر ناحیه دست و صورت را درگیر خواهد کرد. به طور معمول صابون ها، حلال ها و شوینده ها دلیل اصلی ایجاد این نوع اگزما هستند. حتی تماس دائمی با آب هم می تواند از علل ایجاد درماتیت پوستی باشد.
اگزما یا درماتیت نومولار
اگزمای نومولار یک بیماری مزمن محسوب می شود. در این نوع از اگزما لکه هایی به شکل سکه در پوست ایجاد می شوند که احساس خارش و سوزش شدیدی در آن ها وجود دارد. گاهی بعد از خارش شدید پوست، مایع شفافی هم از لکه ها خارج می شود.
این نوع از اگزما که به نوع عددی هم شهرت دارد؛ زمانی ایجاد می شود که پوست دچار سوختگی شده یا جای نیش حشرات بر روی آن باقی مانده باشد. اگزمای نومولار در مردان رایج تر است و معمولا در سنین ۵۵ تا ۶۵ سالگی بروز پیدا می کند.
اگزمای دیس هیدورتیک
اگزمای دیس هیدروتیک یکی از انواع اگزما است که در آن پوست بدن دچار تاول های پوستی می شود. این تاول ها بیشتر بر روی دست ها و پاها ایجاد می شوند و حالتی برجسته دارند. به علاوه تاول های ایجاد شده بر روی پوست معمولا دردناک هستند. این نوع اگزما حتی بعد از درمان کامل هم می تواند دوباره عود کند و موجبات ناراحتی شخص را فراهم نماید.
اگزمای دیس هیدروتیک در واقع یک واکنش آلرژیک به موادی مانند فلزات هستند. همچنین حساسیت های فصلی هم می توانند این نوع از اگزما را به وجود آورند. در کنار این ها افرادی که در معرض هوای گرم و مرطوب هستند، زیاد عرق می کنند یا استرس زیادی دارند؛ بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این نوع اگزما قرار دارند.
درماتیت سبروئیک
درماتیت سبورئیک بیشتر در سر و صورت و پاها ایجاد می شود و یک بیماری مزمن و سخت درمان است. این اگزما هم در کودکان و هم در بزرگسالان قابل شیوع است. لکه های ایجاد شده توسط این اگزما بر روی پوست و یا اندام تناسلی به شدت خارش دارند؛ این خارش ها گاهی به قدری زیاد است که باعث خونریزی محل مبتلا می شود.
درمان دیر هنگام این اگزما می تواند خطرات جدی برای فرد در بر داشته باشد. از مهم ترین علائم این نوع اگزما می توان به زرد و چرب شدن پوست و پوسته پوسته شدن آن اشاره کرد. دلایل اصلی ابتلا به این نوع اگزما را می توان وراثت، استرس، پوست چرب، عدم شستشوی مناسب پوست و شرایط آب و هوایی دانست.
درماتیت ساکن
درماتیت ساکن یا وریدی بیشتر در قسمت ساق پاها ایجاد می شود؛ علت اصلی بروز این نوع اگزما مشکل در سیستم گردش خون و واریس است. علائم درماتیت ساکن به شدت و ضعف اگزما بستگی دارد. خشکی پوست، قرمزی، متورم شدن و خارش پوست از نشانه های اگزمای ساکن هستند. این بیماری بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال ظاهر می شود.
دانستنتی: اگر علاقه مند به کسب اطلاعات در زمینه جوان سازی پوست و روش های مورد استفاده در آن هستید، می توانید به این صفحه مراجعه کنید.
از چه روش هایی برای درمان اگزما استفاده می شود؟
مصرف داروهای بدون نسخه
منظور از داروی بدون نسخه، دارویی است که می توانید آن را بدون تجویز پزشک از داروخانه تهیه کنید. بسیاری از داروهای بدون نسخه برای درمان اگزما و رطوبت رسانی به پوست استفاده می شوند.
برخی از این داروها نیز برای رفع علائم اگزما (راش، قرمزی و خارش) مفیدند. دسته دیگر داروهای بدون نسخه برای تمیز کردن ملایم پوست و جلوگیری از عفونت ناشی از اگزما مصرف می شوند.
حمام کردن
رطوبت رسانی به پوست با حمام کردن صحیح و استفاده از مرطوب کننده مناسب مؤثرترین راه برای رفع خشکی پوست است.
به این منظور، در وان آب گرم غوطه ور شوید یا دوش آب گرم بگیرید. بعد از آن به سرعت از کرم مرطوب کننده استفاده کنید. همچنین، طبق انجمن ملی اگزمای امریکا، اضافه کردن سرکه، نمک، بلغور جو دوسر یا جوش شیرین به آب وان، علائم اگزمای پوستتان را بهبود می دهد.
مرطوب کننده ها
اگر پوستتان بیش از حد خشک شود، تحریک پذیر می شود و در نتیجه، بیماری اگزما شدت پیدا می کند. عواملی مانند باد، رطوبت پایین، آب و هوای سرد، صابون های قلیایی، شستشوی زیاد پوست و استفاده نکردن از مرطوب کننده بعد از آن، پوست را خشک می کند.
لایه‌ی محافظ پوست، عوامل تحریک کننده و مواد آلرژی زا را از پوست دور می کند و آن را مرطوب نگه می دارد. پوست بیشتر مبتلایان اگزما به دلیل نبود تعادل در سد محافظ آن (لایه‌ی محافظ پوست) از حد معمول خشک تر است.
مصرف داروهای موضعی
یکی دیگر از راه های درمان اگزمای پوستی استفاده از داروهای موضعی است که توسط پزشک تجویز می شوند. داروهای موضعی اگزما، قرمزی، راش، خارش و خشکی پوست ناشی از اگزما را کاهش می دهند.
نور درمانی
در نور درمانی، با دستگاه خاصی پرتو فرابنفش نوع B را به پوست می تابانند. هدف از این درمان، کاهش خارش و التهاب، افزایش تولید ویتامین D و تسریع مقابله با باکتری ها در پوست است.
داروهای سیستمیک (داروهای سرکوب کننده‌ی سیستم ایمنی بدن)
علت اصلی بیماری اگزما هنوز ناشناخته است. اما، محققان به این نتیجه رسیده اند که در این بیماری سیستم ایمنی بدن درگیر می شود. در اگزما، سیستم ایمنی بدن بیش از حد واکنش نشان می دهد و ملتهب می شود.
بیولوژیک ها
داروهای بیولوژیک (بیولوژیک ها) بخش خاصی از واکنش سیستم ایمنی را که در بروز علائم اگزمای پوستی نقش دارد، هدف می گیرند. این داروها در واقع، پروتئین هایی مشتق از ژن های انسانی هستند که مهندسی ژنتیک شده اند. داروهای بیولوژیک به صورت وریدی (از رگ) تزریق می شوند تا بخش های خاصی از سیستم ایمنی را که عامل التهاب است، هدف بگیرند.
درمان‌های مکمل و جایگزین
براساس مطالعات، انواع خاصی از درمان های مکمل و جایگزین ممکن است برای کنترل علائم اگزما مفید باشند. مصرف مکمل ها و داروهای موضعی گیاهی مانند روغن نارگیل، مدیتیشن و پس خوراند زیستی (بیوفیدبک ) از این دسته اند.
سوالات متداول
رعایت نکردن چه مواردی باعث تشدید اگزما می شود؟
- قرار گرفتن در معرض گرما و عرق کردن.
- استرس و نگرانی.
- عدم استفاده از مرطوب کننده های مناسب برای حفظ رطوبت پوست و جلوگیری از خشکی آن.
- پوشیدن لباس های پشمی و یا پلاستیکی.
- پوشیدن لباس های تنگ.
- استفاده از صابون ها و شوینده های نا مناسب، خشن و معطر که می توانند باعث ایجاد خشکی، خارش و التهاب شوند.
- قرار گرفتن دائمی در معرض مواد شیمیایی یا حلال ها.
- عوامل محیطی و تغییرات ناگهانی آب و هوا.
آیا اگزما واگیردار است؟
خیر اگزما واگیردار و مسری نیست، اما بیماری پوستی می تواند به‌راحتی آلوده شود. چه از پوست خشک که خیلی راحت ترک می خورد و چه از خارش پوست که خراشیده می شود تا زمانی که خونریزی کند. در اگزما، موانع پوستی، به ویژه هنگامی که واقعاً ملتهب است، عملکرد خوبی برای جلوگیری از باکتری ها و سایر میکروب ها ندارد.
آیا درمان قطعی اگزما وجود دارد؟
خیر. هنوز درمان قطعی برای اگزما وجود ندارد ولی داروها و روش های گفته شده تا حدی می توانند این بیماری را خفیف نگه دارند.
